Towarzystwo Miłośników Podlasia – legalne stowarzyszenie powstałe w Siedlcach w 1956 r. na fali odwilży po okresie terroru stalinowskiego. W roku 1987 władzę w TMP przejęli, związani z konspiracją solidarnościową, młodzi działacze opozycji antykomunistycznej.
Pod szyldem TMP, jawnie, w państwowych lokalach i za państwowe pieniądze upowszechniano w latach 1987 - 1990 szeroko rozumianą, niedozwoloną oficjalnie, kulturę niezależną. Działalność Towarzystwa wspierały podziemne struktury opozycji z Siedlec, Warszawy oraz emigracyjne stowarzyszenie „Kontakt” z siedzibą w Paryżu. TMP organizowało koncerty, wystawy i spotkania z wybitnymi ale zakazanymi w PRL twórcami kultury takimi jak Tadeusz Konwicki, Antonina Krzysztoń oraz lokalnymi niezależnymi artystami. Organizowano projekcje niedozwolonych przez cenzurę filmów i programów dostarczanych głównie przez paryski „Video-Kontakt”. Popularyzowano prawdziwą nieocenzurowaną historię regionu i kraju. Służyły temu m. in. rajdy szlakami Męczeństwa Unitów Podlaskich, Powstania Styczniowego, spotkania z uczestnikami zbrojnego podziemia niepodległościowego, wystawy rocznicowe, z których najszerszym echem odbiła się wystawa z okazji 70-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Odbywały się także spotkania z renomowanymi historykami z Uniwersytetu Warszawskiego na tematy „białych plam” w historii Polski i ZSRR.
Staraniem TMP odbudowano w Siedlcach pomnik Józefa Piłsudskiego i kopiec Piłsudskiego we wsi Majówka-Zawady.
Działalność TMP cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców Siedlec. W licznych imprezach (niekiedy dwóch w tygodniu) brało udział od kilkudziesięciu do ponad 100 osób. O niezależnym życiu kulturalnym w Siedlcach informowały: Radio Wolna Europa oraz siedlecka i warszawska prasa podziemna. O pracy TMP, pomimo represji spadających na dziennikarzy, informowały także niektóre oficjalne środki masowego przekazu.
Towarzystwo opierało się na pracy kilku osób, głównie wiceprezesa Zarządu Przemysława Maksymiuka – pomysłodawcy projekt oraz sekretarza Stanisława Jastrzębskiego. W skład pierwszego Zarządu, po przejęciu TMP przez opozycję antykomunistyczną w 1987 r. , wchodzili ponadto: Witold Okniński – prezes, Grzegorz Welik, Franciszek Gryciuk, Tadeusz Krawczak i Stanisław Adamczuk. Po rezygnacji Franciszka Gryciuka i Stanisława Adamczuka skład Zarządu uzupełniony został o Edwarda Kopówkę i Henryka Kaczorowskiego. Działalność TMP wspierali: Cezary Kaźmierczak – jeden z liderów siedleckiej opozycji, Mirosław Andrzejewski – autor plakatu TMP, Grzegorz Rękawek z Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz Barbara Olszewska – księgowa.
W ramach Towarzystwa w Wytwórni Lekkich Konstrukcji Stalowych „Mostostal” w Siedlcach działał Klub TMP kierowany przez Janusza Niedziółkę.
TMP wspierane było bardzo wydatnie także przez Urszulę Głowacką-Maksymiuk Dyrektorkę Archiwum Państwowego w Siedlcach, w gmachu którego mieściła się siedziba Towarzystwa.
Towarzystwo zakończyło działalność w 1990 r.
W roku 1989 Przemysław Maksymiuk za działalność w TMP otrzymał nagrodę Niezależnej Fundacji Popierania Kultury w Polsce „Polcul Foundation”.
Opracowane na podstawie: P. Maksymiuk, Ożywienie niezależnej działalności kulturalnej w Siedlcach w latach 1987–1990. Działalność Towarzystwa Miłośników Podlasia w świetle doniesień prasy podziemnej., [w:] „Prace archiwalno – konserwatorskie”, z. 15, Siedlce 2006.
Więcej informacji: